امکان سنجی جهانی شدن منطقه شهری تهران

در سال های پایانی قرن بیستم با پدیده ی جدیدی درباره ی کلان شهرها مواجه ایم، که عبارت است از ظهور شهرهای جهانی و جهانی شدن کلان شهرها. شهرهای جهانی برخلاف کلان شهرها بیش از آنکه با سطح ملی در ارتباط باشند به سطوح جهانی مرتبط هستند و به عنوان مراکز تصمیم گیری، اداره و کنترل اقتصاد جهانی و گلوگاه اقتصاد سرمایه داری سازمان یافته و فراملیتی عمل می کنند.با توجه به اهمیت این شهرها و مناطق در جهان کنونی بر آن شدیم از طریق شناسایی ویژگی ها و شاخص های موجود در کلان شهرهای جهانی به تبیینی از جایگاه تهران به لحاظ این شاخص ها دست یابیم. جهت انجام این بررسی، نظریات مطرح شده پیرامون شهرها و شهر – منطقه های جهانی را مورد بررسی قرار داده و از طریق این نظریات مهم ترین شاخص هایی که این مناطق دارا هستند را شناسایی نمودیم. در ادامه با توجه به مدل تحلیلی استخراج شده از مبانی نظری دو پرسشنامه طراحی شد که سوالات پرسشنامه ها از طریق خبرگان و کارشناسان حوزه برنامه ریزی منطقه ای، جغرافیا و شهرسازی پاسخ داده شد. در نهایت پاسخ های پرسشنامه اول با استفاده از آمار توصیفی و از طریق نرم افزار spss و پرسشنامه ی دوم با استفاده از روش ahp و از طریق نرم افزارexport choice مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به نتایج بررسی های به عمل آمده منطقه شهری تهران به لحاظ شاخص های جهانی شدن در وضعیت خوبی قرار ندارد و شاخص هایی را نیز که در آنها تهران رتبه ی خوبی را کسب کرده است، متأسفانه در گروه شاخص های منفی است که شهرهای جهانی با آنها روبرو هستند، از جمله ی این شاخص ها می توان به دو قطبی شدن و افزایش نابرابری ها در نظام اسکان، ظهور اشکال جدید نظام سکونتگاهی به شکل مرکز- حاشیه اشاره کرد. در واقع کلان شهر تهران بدون دستیابی به سازوکارهای یک کلان شهر جهانی، شاخص های منفی موجود در شهرهای جهانی را دارا می باشد. لازم به ذکر است با توجه به برخی ویژگی ها و نقاط قوتی که در منطقه شهری تهران وجود دارد علی رغم آنکه این منطقه در حال حاضر با جایگاه یک شهر – منطقه ی جهانی فاصله ی زیادی دارد، اما می توان با برنامه ریزی های منسجم و انجام یکسری اقدامات از قبیل: سطح بندی مراحل جهانی شدن تهران، تقویت همکاری های بین المللی و پیوستن به مجامع جهانی و بهره گیری از تجارب کلان شهرهای جهانی موفق، تقویت سیاست های بازاریابی شهری، استقبال از برگزاری رویدادها ی بین المللی (نمایشگاه ها، همایش ها و مسابقات جهانی) و... در راستای کاهش فاصله ی عینی و ذهنی جهانیان نسبت به تهران قدم برداشته و در جهت جهانی شدن تهران اقدامات موثری انجام داد. کلمات کلیدی: جهانی شدن، شهر جهانی، شهر- منطقه های جهانی، منطقه شهری تهران